ส. ถูกแล้ว.
ป. พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสไว้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
4 อย่างนี้ แท้ไม่ผิด ไม่เป็นอย่างอื่น 4 อย่าง เป็นไฉน คำว่า นี้ทุกข์ นี้แท้
นี้ไม่ผิด นี้ไม่เป็นอย่างอื่น ฯลฯ คำว่า นี้ทุกขสมุทัย ฯลฯ คำว่า นี้ทุกขนิโรธ
ฯลฯ คำว่า นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา นี้แท้ นี้ไม่ผิด นี้ไม่เป็นอย่างอื่น
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย 4 อย่างนี้แล แท้ไม่ผิด ไม่เป็นอย่างอื่น ดังนี้¹ เป็น
สูตรมีอยู่จริง มิใช่หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. ถ้าอย่างนั้น สัจจะ 4 ก็เป็นอสังขตะ น่ะสิ.

สัจจกถา จบ

อรรถกถาสัจจกถา

ว่าด้วย สัจจะ

บัดนี้ ชื่อว่าเรื่องสัจจะ. ในเรื่องนั้น ชนเหล่าใดมีความเห็นผิดดุจ
ลัทธิของนิกายปุพพเสลิยะทั้งหลายว่า สัจจะทั้ง 4 คือ ทุกขสัจจะ สมุทย
สัจจะ นิโรธสัจจะ และมรรคสัจจะ เป็นอสังขตะ เพราะอาศัยพระสูตรว่า
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สัจจะ 4 อย่างนี้แท้ไม่ผิด ไม่เป็นอย่างอื่น เป็นต้น
ดังนี้ คำถามของสกวาที หมายถึงชนเหล่านั้น คำตอบรับรองเป็นของปรวาที.
ก็พึงทราบคำอธิบายปัญหานั้นว่า บรรดาทุกข์ สมุทัย และมรรคทั้งหลาย
ชื่อว่าวัตถุสัจจะ เป็นสังขตะ ลักขณสัจจะ คือนิพพาน เป็นอสังขตะ ชื่อว่า
วัตถุสัจจะย่อมไม่มีในนิโรธ นิโรธนั้นเป็นอสังขตะอย่างเดียว. เพราะฉะนั้น

1. ขุ. ป. 31/545.